ค. อธิมตฺตฏฺฐนิทฺเทโส

[201] กถํ อธิมตฺตฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ? สทฺธินฺทฺริยสฺส ภาวนาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ – ฉนฺทวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติ ฯ ฉนฺทวเสน ปาโมชฺชํ อุปฺปชฺชติ – ปาโมชฺชวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ปาโมชฺชวเสน ปีติ อุปฺปชฺชติ – ปีติวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ปีติวเสน ปสฺสทฺธิ อุปฺปชฺชติ – ปสฺสทฺธิวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ปสฺสทฺธิวเสน สุขํ อุปฺปชฺชติ – สุขวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ สุขวเสน โอภาโส อุปฺปชฺชติ – โอภาสวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ โอภาสวเสน สํเวโค อุปฺปชฺชติ – สํเวควเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ สํเวเชตฺวา จิตฺตํ สมาทหติ – สมาธิวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ตถา สมาหิตํ จิตฺตํ สาธุกํ ปคฺคณฺหาติ – ปคฺคหวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ตถาปคฺคหิตํ จิตฺตํ สาธุกํ อชฺฌุเปกฺขติ – อุเปกฺขาวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ อุเปกฺขาวเสน นานตฺตกิเลเสหิ จิตฺตํ วิมุจฺจติ – วิโมกฺขวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ วิมุตฺตตฺตา เต ธมฺมา เอกรสา โหนฺติ – เอกรสฏฺเฐน ภาวนาวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ ภาวิตตฺตา ตโต ปณีตตเร วิวฏฺฏนฺติ – วิวฏฺฏนาวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ วิวฏฺฏิตตฺตา ตโต โวสชฺชติ [โวสฺสชฺชติ (สฺยา. ก.)] – โวสคฺควเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ โวสชฺชิตตฺตา ตโต นิรุชฺฌนฺติ – นิโรธวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ นิโรธวเสน ทฺเว โวสคฺคา – ปริจฺจาคโวสคฺโค จ, ปกฺขนฺทนโวสคฺโค จฯ กิเลเส จ ขนฺเธ จ ปริจฺจชตีติ – ปริจฺจาคโวสคฺโคฯ นิโรธนิพฺพานธาตุยา จิตฺตํ ปกฺขนฺทตีติ – ปกฺขนฺทนโวสคฺโคฯ นิโรธวเสน อิเม ทฺเว โวสคฺคาฯ

อสฺสทฺธิยสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… อสฺสทฺธิยปริฬาหสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… โอฬาริกานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… อนุสหคตานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… สพฺพกิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ – ฉนฺทวเสน สทฺธาวเสน สทฺธินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติ…เป.… วีริยินฺทฺริยสฺส ภาวนาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… โกสชฺชสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… โกสชฺชปริฬาหสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… สพฺพกิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… สตินฺทฺริยสฺส ภาวนาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… ปมาทสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… ปมาทปริฬาหสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… สพฺพกิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… สมาธินฺทฺริยสฺส ภาวนาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… อุทฺธจฺจสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ อุทฺธจฺจปริฬาหสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… สพฺพกิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… ปญฺญินฺทฺริยสฺส ภาวนาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ…เป.… อวิชฺชาย ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… อวิชฺชาปริฬาหสฺส ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… โอฬาริกานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… อนุสหคตานํ กิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ… สพฺพกิเลสานํ ปหานาย ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ – ฉนฺทวเสน ปญฺญาวเสน ปญฺญินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติฯ